Γκραθιάν, Μπαλτασάρ

(Balthasar Gracian, Μπελμόντε ντε Καταλαγιούντ 1601 – Ταραχόνα 1658).Ισπανός συγγραφέας και φιλόσοφος. Καθηγητής στη Χουέσκα, σύχναζε στο σπίτι του εκδότη και φίλου του Ντε Λαστανόσα, που ήταν ανοιχτό στους ανθρώπους των γραμμάτων. Μετά τη δημοσίευση των έργων του ήρθε σε αντίθεση με τους ανώτερους του τάγματος των ιησουιτών στο οποίο ανήκε. Το τάγμα τον εξόρισε σε μοναστήρι έως τον θάνατό του. Ο Γ. εξέθεσε τις εμπειρίες που απέκτησε ως αυλικός, σε μια σειρά από πραγματείες που έχουν θέμα τον ιδανικό άνθρωπο του 17ου αι.: Ο ήρωας της εποχής (1637), όπου καθορίζονται οι προϋποθέσεις για να καταστεί ο άνθρωπος διάσημος κατανικώντας κάθε εμπόδιο, Ο σύγχρονος πολιτικός (1640), στην οποία πραγματεύεται για τον άνθρωπο που κυβερνά έχοντας πρότυπο το Φερδινάνδο τον Καθολικό, Ο διακριτικός κυβερνήτης (1646), όπου κάνει λόγο για τις αντιλήψεις του Γκουιτσιαρντίνι. Αποδίδοντας πρωταρχική σημασία στις δυνατότητες της λογικής διαδικασίας (που διακρίνεται στην πραγματεία του Η οξυδέρκεια και η τέχνη της μεγαλοφυΐας, 1648), ο Γ. ώθησε την τάση προς αναζήτηση πρωτότυπων αντιλήψεων και ιδεών στις έσχατες δυνατότητες ενός ύφους λιτού, ελλειπτικού, πλούσιου σε αντιθέσεις και λογοπαίγνια, που δίνουν στην πρόζα του έναν ρυθμό γοργό και εντελώς προσωπικό. Αντιπροσωπευτικός συγγραφέας του μπαρόκ έβλεπε τον κόσμο σαν ένα σύνολο από σύμβολα και αλληγορίες. Το αριστούργημα του El criticon (τρία βιβλία, 1651-57) είναι ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα με αλληγορική μορφή, με κεντρικά πρόσωπα τον Αντρένιο και τον Κριτίλο, που αντιπροσωπεύουν, συμβολικά, ο πρώτος τη φύση και ο δεύτερος την πνευματική καλλιέργεια. Ξεκινώντας από την αρχή (σύμφωνα με τις ιδέες του μπαρόκ) ότι η φύση είναι ατελής, ο Κριτίλος είναι εκείνος που σώζει την Αντρένιο από τις παγίδες της ζωής. Η ευφυΐα και η σύνεση ταυτίζονται με την αρετή στην ψυχρή θεωρία περί ηθικής του Γ. και προαναγγέλλουν έως έναν βαθμό, ορισμένες ορθολογιστικές τάσεις της εποχής του Διαφωτισμού. Ο Ισπανός συγγραφέας και φιλόσοφος Μπαλτασάρ Γκραθιάν.